Platformwebsites en marktplaatsen schieten als paddenstoelen uit de grond. Het is alsof online ondernemers met zijn allen samen besloten hebben dat het veel aantrekkelijker is om jezelf op te werpen als tussenpersoon die koper en verkoper van een bepaald product met elkaar in contact brengt dan om zelf als verkoper op te treden. Nochtans zijn er enkele elementen om rekening mee te houden vanuit juridisch oogpunt, waarbij met name onder het gras van het financieel recht enkele vervelende addertjes kunnen schuilgaan.
Op het eerste zicht heb je als marktplaats of platform geen gedoe met voorraadbeheer, retourrechten, garantieverplichtingen. Je geeft de ruimte aan verkopers op jouw platform om hun producten of diensten aan te bieden, zorgt voor de nodige bezoekers op je platform en strijkt een commissie op op de verkoop en eventueel op de andere diensten die je bijkomstig levert. Netjes voor mekaar, toch? Dat is alvast de reactie die we horen van de talloze platform- en marktplaatsinitiatieven die we de afgelopen tijd mochten bijstaan, in de meest uiteenlopende sectoren.
Marktplaatsinitiatieven zijn overigens lang niet altijd groots opgezette internationale projecten. Even vaak zien we erg leuke niche-initiatieven als een website die verkopers van Belgische streekproducten verenigt of mooier nog die producenten van Italiaanse streekproducten een venster op de Belgische en Nederlandse markt biedt of als bijvoorbeeld een platform dat kledingboetieks ruimte biedt om hun overblijvende collecties in outlet online te verkopen via één centrale website.
Alle initiatieven die tot bij ons kwamen delen – met een juridisch oog bekeken – één kenmerk: de grens tussen website en verkoper is vaak erg vaag en moeilijk te trekken, waardoor het voor de consument vaak erg onduidelijk is van wie hij koopt: de website of een verkoper die actief is op die website? Een en ander heeft vergaande gevolgen bij niet-conformiteit, bij uitblijven van de levering, bij retours, …, waarbij de consument immers moet weten tot wie hij zich moet richten. Onduidelijkheid zorgt voor onzekerheid bij consumenten en dat is ook de Europese Commissie niet ontgaan. Haar ‘guidance document aangaande de toepassing van de Richtlijn 2005/29 Oneerlijke Marktpraktijken’ waarvan eind mei een update gepubliceerd wordt maakt voor het eerst uitgebreid plaats voor een hoofdstuk over marktplaatsen en platformwebsites en de manier waarop zij moeten communiceren ten aanzien van de consument om elke mogelijke twijfel over de identiteit van de verkoper en dus de verantwoordelijke partij ten aanzien van de consument weg te nemen. Op de inhoud van dit guidance document komen we binnenkort op onze kantoorwebsite nog terug.
Wat vreemd genoeg niet mee in het guidance document is opgenomen is een problematiek die in het huidige themanummer van Online Retailer over financiële diensten dat u in handen heeft bijzonder relevant is. De praktijk wijst immers uit dat heel wat platformwebsites of marktplaatsen vaak heel wat ‘extra’ diensten aanbieden aan de webshops waarmee ze samenwerken, gaande van het overnemen van het volledige fulfilment, over online marketingdiensten en met name in een aantal gevallen ook financiële en boekhoudkundige diensten. Marktplaatsen gaan in dat geval van de consument betalingen ontvangen, die zij vervolgens verwerken en geheel of gedeeltelijk doorstorten, vaak periodiek, aan hun verkopers. Grotere spelers gaan hiermee bijna steeds in zee met een Payment Service Provider (PSP), die over de nodige knowhow beschikt. Kleinere bedrijven echter vertonen de neiging om die financiële afhandeling voor rekening van hun verkopers – zeker in een eerste fase – zelf in handen te houden.
Wat men hierbij echter uit het oog verliest, is dat PSP’s niet enkel over knowhow en ervaring beschikken, maar eveneens over de nodige licenties en vergunningen om geld in ontvangst te nemen en te verwerken voor rekening van derden, zelfs zonder daarbij een rekening te openen voor deze personen. Wie zo’n diensten levert, wordt immers een leverancier van betalingsdiensten onder RL 2007/64/EG (in België omgezet in de Wet Betalingsdienste, in Nederland in de Wet op het Financieel Toezicht) en het leveren van die diensten is in se vergunningsplichtig in de ganse Europese Unie. De Richtlijn en de wet voorzien daarbij weliswaar in een uitzondering voor wie slechts beperkte omzetten in ontvangst neemt voor derden, maar om van die uitzondering te kunnen genieten, moet met formeel een vrijstelling aanvragen en bekomen en daarvoor moet men dan weer aan een aantal strenge voorwaarden voldoen.
Zomaar geld in ontvangst nemen voor rekening van webshops die actief zijn op jouw platform en dat vervolgens – na aftrek van commissie – doorstorten, kan dus niet zomaar. Hiervoor is ofwel een samenwerking met een erkende PSP nodig, ofwel moet men zelf hetzij een vergunning aanvragen (wat quasi onmogelijk is voor de modale platformwebsite) of moet men een vrijstelling bekomen (al iets makkelijker, maar nog steeds niet evident).
Loopt het allemaal zo’n vaart? Wel, ja, minstens voor België alvast wel. De boetes lopen potentieel in de tienduizenden euro’s, mogelijks gecombineerd met gevangenisstraffen en controles zijn er wel degelijk.
Wie overweegt om op zijn platformwebsite, marktplaats, maar evenzeer op crowdfundingwebsites of sharing economy initiatieven, de kassa te voeren voor zijn verkopers of leden, neemt daarbij bijna automatisch een aanzienlijk risico. Voorafgaand juridisch advies is in dat geval alles behalve een overbodige luxe wil mijn onaangename verrassingen met zware financiële implicaties vermijden.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Bart Van den Brande, advocaat bij Sirius Legal in Antwerpen, Mechelen en Brussel
Geef als eerste een reactie