Ronde Tafel Sessie – Logistiek

Intelligent gebruik van informatie

E-commerce in België bevestigt een duurzame groei. Het aantal online uitgaven en het gespendeerde bedrag stijgt voor het vijfde jaar op rij, zo blijkt uit cijfers van de BeCommerce Market Monitor. Die groei heeft nogal wat impact op de supply chain. Hoe verandert de wereld van logistiek onder invloed van e-commerce? Tijdens een ‘goed gevulde tafel’ bespreken we de laatste ontwikkelingen op het vlak van logistiek. Dat levert een aantal interessante inzichten op.

Digitalisering speelt een sleutelrol in de logistiek. In hoeverre worden nieuwe technologieën al omarmd? Addy Rijkens van PostNL: “Het is algemeen bekend dat de marge op het versturen van pakketten heel dun is. Iedere efficiency die je kan behalen binnen de logistieke processen in de vorm van digitalisering moet je dus omarmen. We omarmen het niet alleen, we knuffelen het. Het is absoluut een must.” Bernard Schreiner van Paazl nuanceert enigszins en zegt: “Ik denk dat de wereld van logistiek qua digitalisering staat waar de betaalwereld tien jaar geleden stond. De markt is nog best onvolwassen; verzenden wordt nog te weinig gezien als een essentieel onderdeel waarop je als retailer het verschil kunt maken. Dat zal zich verder gaan ontwikkelen en moet ook wel, omdat de marketplaces wel al op een hoog niveau verzenden aanbieden. Als je als merk of retailer niet meegaat in die standaard van gemak, besta je straks niet meer.” Jack Kuypers van Witron ziet het minder somber in. “Nieuwe technologieën worden vaak in de markt gezet als het ‘gouden ei’, maar onder de streep valt het soms best wel tegen. Zeker als we praten over automatisering, is een bepaald volume wel vereist. Veel retailers, vooral de fysieke retailers die online ‘erbij doen’, zijn onzeker over de toekomst en terughoudend om grote stappen te maken.”

Intelligentie
Als we praten over digitalisering en nieuwe technologieën, moeten we de impact van de nieuwste software-oplossingen zeker niet vergeten, meent Mattijs Smits van Swisslog. “Het verbindt de technische zaken, geeft inzicht in processen en transparantie in de keten. Software is essentieel om processen te gaan optimaliseren.” Ook Kim Cornille van Logistics Capital Partners kan dat bevestigen en stelt dat het ook heel hard gebruikt wordt om bijvoorbeeld de locatie van nieuwe distributiecentra te bepalen. Ik verwacht inderdaad dat in software en AI nog een enorme evolutie gaat plaatsvinden.” Het komt eigenlijk neer op het intelligent gebruiken van beschikbare informatie in de hele logistieke keten, concludeert Jack Kuypers. “Op die manier kan je de hele keten beter controleren, in plaats van allemaal losse brokstukken die weliswaar verbonden zijn via interfaces maar die eigenlijk geen transparantie bieden.” Christiaan Dorval van Reesink Logistic Solutions vult aan: “Het is belangrijk om vervolgens ook een goede interpretatie te geven aan die informatie. Data is er voldoende voorhanden, maar om er de juiste waarde aan te geven, heb je op vandaag nog een systeemanalist nodig die met behulp van de beschikbare data het totale plaatje en alle processen kan overzien. Voor bepaalde zaken en deelprocessen biedt AI wel een oplossing, maar voor algemeen inzicht is het nog altijd een natuurlijk persoon die het moet bekijken.” Jack Kuypers: “In het warehouse zelf is men qua technologie al relatief ver. Maar als je in de keten gaat kijken, de volledige supply chain, daar mist inderdaad nog enige intelligentie. Mogelijkheden ‘en masse’ als je de transparantie onder controle krijgt.” Toch ontbreekt het volgens Bruno Verlinden van ID Logistics nog aan systemen die alle informatie met elkaar connecteren. “Een open integratie tussen de proprietary systemen in de supply chain is op vandaag niet echt mogelijk. Er is nood aan een efficiënte informatienetwerken, generieke systemen die open zijn en waarmee alle systemen geconnecteerd kunnen worden.” Volgens Harry Luijk van Stockspots zijn die systemen er wel. “Enterprise Software Bus (EBS) systemen bijvoorbeeld waarmee data uit on-premise systemen en uit de cloud vanaf locaties geconnecteerd en uiteindelijk getransformeerd worden tot meer inzichten. Het probleem is alleen dat veel bedrijven hun data nog niet op orde hebben en bij een gebrek aan relevante data leveren systemen vaak nog te weinig op. Het is een kwestie van tijd!” 

Spectaculaire ontwikkelingen

Wat er op dit moment gebeurt in de supply chain en de manier waarop e-commerce zich ontwikkelt, is volgens Cosmas Hoefnagels van Consafe Logistics spectaculair. “Als we een jaar of vijf tot tien vooruit kijken, verwacht ik dat de helft van alle aankopen online gebeurt. Dat betekent dat de supply chain veel dynamischer wordt en dat de rol van een warehouse totaal verandert. Er zit een geweldig complex optimalisatievraagstuk achter. Probeer dat alles maar eens op het juiste serviceniveau en tegen zo laag mogelijke kosten te realiseren. Of technologie omarmd wordt of niet, is niet de vraag. Het moet.” Toch wordt er ook heel anders over gedacht, zegt Harry Luijk. “Volgens Pieter Zwart van Coolblue krijgen we straks weer allemaal winkeltjes. Online kun je je steeds minder onderscheiden van je concurrentie. Iedereen kan een webshop runnen en de prijzen op internet kunnen zo goed gemonitord worden dat een focus op lage prijzen uiteindelijk de hele markt om zeep helpt en er niets meer te verdienen valt. Dat werpt toch een ander licht op de zaak.” Cosmas Hoefnagels:  “Ik verwacht ook niet dat alle commerce naar online verschuift, maar de helft acht ik wel mogelijk. In Groot-Brittannië wordt al heel nadrukkelijk gesproken over de ‘Death of Highstreet’. De winkelstraat staat geweldig onder druk en krijgt een ander karakter. Dat zien we in Nederland ook gebeuren. Natuurlijk, specifieke varianten zullen altijd blijven, maar het wordt een totaal ander beeld. De supply chain complexiteit is waanzinnig, de service-eisen zijn extreem hoog en de kosten staan geweldig onder druk. Daarom: technologie is geen vraag, maar een gegeven.” Mattijs Smits antwoordt: “De vraag is, hoe omarm en manage je dat? Met software. Ook al heb je je data nog niet helemaal voor elkaar, kun je toch voor een stuk waardevolle inzichten creëren. Begin er gewoon aan.” 

Jungle

We kijken nu vooral naar de technische aspecten, maar eigenlijk is de techniek een middel om geld te verdienen, meent Jack Kuypers. “Dat is de kern van waaruit je moet vertrekken. Kijken naar waar je waarde kan toevoegen in plaats van alleen te concentreren op de technologie. Dat gaat in de toekomst vooral om het bieden van service.” Bruno Verlinden vult aan: “Kijk welke set-up de meeste kans van slagen heeft en zorg voor een ‘one opti-channel face to he customer’. Als je je supply chain niet centraal managet, loop je vandaag tegen een muur aan. Het is een jungle die constant verandert en waarin iedereen een weg probeert te vinden.” Waar zit de grootste bottleneck? Addy Rijkens antwoordt: “Dat vergeten wordt de consument centraal te stellen. Er komt een enorme berg aan data op ons af, waar we op een slimme manier mee om moeten gaan. Gelukkig wordt binnen retail steeds vaker een customer experience manager aangesteld om dat te managen.” Jorn Bruyninckx van Goodman: “De grote spelers hebben daar de middelen en de kennis voor. Ik denk dat het voor de kleinere retailers echter een steeds grotere uitdaging wordt om bij te blijven.” Kim Cornille is van mening dat e-commerce of retail in het algemeen nog altijd in een evolutie zit. “Dat gaat ook zo blijven,” verwacht ze. “De oplossing voor nu gaat niet de oplossing voor morgen zijn. Als je alleen maar naar de Belgische markt kijkt, is er nog een enorm groeipotentieel. Dé oplossing bestaat ook niet.”

Uitzonderingen

E-commerce betekent vooral het managen van uitzonderingen, meent Nabil Popalyar van Consafe Logistics. E-commerce was zelf ook ooit een uitzondering in retail. De rol van ons allen hier aan tafel is om retailers te helpen met het managen van die uitzonderingen in plaats van klant en klare oplossingen voor te leggen, want zoals gezegd, dé oplossing bestaat niet.” Een mooi voorbeeld van zo’n uitzondering is Black Friday, zegt Matthijs Smits. “Je kunt je gaan organiseren op Black Friday, maar dan draait het machinepark en de personele bezetting de rest van de tijd maar op halve kracht. Dat is dus geen optie. Je moet je als retailer flexibel kunnen aanpassen op pieken en dalen.” Jack Kuypers: “Er valt ook bijna niet tegenop te automatiseren op dagen als Black Friday, althans niet kostenefficiënt. Het is belangrijk hierin de juiste balans te vinden met mogelijkheden om op- of af te kunnen schalen.” Bruno Verlinden: “Het gaat een strijd blijven, iedereen vecht voor (een beetje) marktaandeel. Als je gespecialiseerd bent in iets, probeer het dan iedere dag een stukje beter te doen.” Uiteindelijk gaat het maar om één ding, is de consument erbij gebaat?, zegt Edwin van der Ham van Montapacking. “Doe je wat er moet gebeuren om de experience van de consument naar een zo hoog mogelijk niveau te brengen.” Jorn Bruyninckx: “Dat is juist waar een aantal e-commercespelers  sterk in zijn. Ze proberen een zo groot mogelijk deel van de supply chain te beheersen.” Edwin van der Ham voegt toe: “Ze hebben ook één focus: het centraal zetten van de consument.” 

Gemak 

We leven nu in een tijdperk waar het vooral draait om gemak, zegt Bernard Schreiner. “Binnen 20 minuten heb je een taxi via Uber, een pizza staat binnen 45 minuten bij je op tafel en een filmpje opstarten kan al binnen 2 minuten. Als je iets online bestelt, zijn er maar een paar bedrijven die het goed oplossen. Inderdaad, de grote e-commercereuzen. Dat komt omdat ze meerdere facetten binnen het logistieke ecosysteem beheersen. In dat opzicht is er zeker nog toekomst voor de kleinere retailers, zolang ze maar inzetten op gemak voor de consument.” Volgens Bruno Verlinden is dat toch niet altijd het geval. “Gemak kan een belangrijke strategie zijn, maar er zijn zoveel andere USP’s.” Hij geeft een voorbeeld. “Op de markt in Brussel staan er altijd rijen mensen bij een bekende frietenbakker, terwijl je een paar deuren verder meteen aan de beurt bent. Geen gemak – veel WOW.” Addy Rijkens merkt op dat gemak toch een belangrijke USP is. “Wat wij zien, is hoe meer gemak je biedt als webwinkel, hoe groter de omzet wordt.” Ook Edwin van der Ham kan dat bevestigen: “Driekwart van de reviews gaat over de kwaliteit van afleveren. Logisch. Opmerkelijk is wel dat de consument die kiest voor convenience en een makkelijk retourproces de prijs veel minder belangrijk vindt.” 

Bezorgopties
Over afleveren gesproken, hoe wenst de gemiddelde klant zijn pakje te ontvangen? Volgens Addy Rijkens vooral thuis en op het moment dat hij het verwacht. Dat laatste vormt de allergrootste uitdaging voor vervoerders en gaat niet eens over gemak, maar puur over de belofte waarmaken.” Matthijs Smits: “Er is inderdaad niets zo erg als de verwachting van de klant niet kunnen inlossen.” Bernard Schreiner: “Daarom is het belangrijk om de consument in de checkout de keuze te bieden, waar, wanneer en met welke vervoerder hij de zending wil ontvangen. Zorg als retailer voor zoveel mogelijk flexibiliteit in bezorgopties: aan huis, pick-up punt, bij de buren, pakketautomaat, in de winkel, enz. Het klinkt heel logisch, maar nog steeds zijn acht op de tien webshops die het niet doen. Waarom wel keuze uit een betaaloptie en geen keuze in bezorgopties?” Christiaan Dorval: “Het is vandaag gebruikelijk dat producten de volgende dag al worden geleverd, mits het in voorraad ligt. Dat is lang niet altijd nodig of wenselijk, maar vaak is er geen keuze om een product later te laten leveren. Terwijl het retailers wel zou helpen om bijvoorbeeld pieken uit te vlakken. Maandag is traditioneel een piekdag, omdat dan alle bestellingen van het weekend worden afgehandeld.” Mattijs Smits: “Probeer inderdaad de consument te sturen op een manier die niet irriteert. Het is een win-win.” Edwin van der Ham: “Komen we weer terug op de eerdere conclusie: zet de consument centraal en geef hem regie, ook in bezorgopties.”

Gedragsverandering
Leuk en aardig die keuzes in bezorgopties, maar vergeet niet dat nu al 35% van de kosten in de laatste mijl zit, zegt Harry Luijk. “Meer keuze betekent meer complexiteit en dus nog hogere kosten.” Bruno Verlinden ziet dat niet direct als een probleem en zegt: “De evolutie zal zijn dat leveren meer en meer betalend wordt.” Bernard Schreiner verwacht dat ‘next day delivery’ een premium dienst gaat worden en betalend wordt. In Groot-Brittannië is dat al gebruikelijk. Een zending die niet direct de volgende dag geleverd moet worden, is gratis. Zo stimuleer je gedragsverandering.” Addy Rijkens: “Uitgebreid onderzoek in opdracht van het Vlaams Instituut voor Logistiek (VIL) toont aan dat de jonge generatie best bereid is te wachten op het pakketje voor een meer duurzame levering, maar dat deze generatie S (van sustainability) niet bereid is ervoor te betalen. Dat geldt wel voor de huidige 30-40-plussers.” Dan spreken we dus niet van generatie S, maar van generatie G van gratis, lacht Bruno Verlinden. Volgens Christiaan Dorval moet de logistieke sector een voorbeeld nemen aan elektriciteitsleveranciers door altijd een mix van (groene) opties te kunnen aanbieden.” Nabil Popalyar: “Duurzaam hoeft toch niet perse duurder te zijn. Je kunt de consument positief beïnvloeden door bijvoorbeeld een gratis levering aan te bieden als hij een extra product bestelt of korting geven bij het bestellen van meerdere producten. Zo vervoer je dus minder lucht.” Nick Neesen van Descartes: “Met dynamische planningsoplossingen is het al prima mogelijk om groene leveringen te organiseren. Het is zelfs nog goedkoper voor de retailer omdat een levering dan op een bestaande route mee ingepland kan worden; het busje is toch al in de buurt. Voor niet-groene leveringen kun je dan extra kosten in rekening brengen.”

Stadsdistributie

Welke evolutie zien de experts aan tafel in logistiek vastgoed? Volgens Kim Cornille kent de plaatsbepaling van een distributiecentrum geen landsgrenzen. “Het wordt niet meer land per land bekeken, maar in grote geografische zones pan-Europees. Daar wordt de grote voorraad gestockeerd. Op basis van data wordt bekeken welke producten waar nodig zijn en op welk moment om deze lokaal te stockeren in kleinere, regionale distributiecentra. Stadsdistributie is weer een totaal andere sport, waarbij tegenwoordig in steden ook mini-opslagplaatsen worden gecreëerd boven de winkel bijvoorbeeld.” Jack Kuypers: “Kom ik weer terug op het eerdere argument dat een ‘gouden oplossing’ niet bestaat. Het is situatieafhankelijk.” Naast de grote fulfilmentcentra zien we inderdaad een trend naar kleinere centra dichtbij de steden, zegt Jorn Bruyninckx. “Hier zal een soort van consolidatie gebeuren van pakketjes die vervolgens op een duurzame manier de stad in gaan, bijvoorbeeld met kleine elektrische voertuigen. Daarbij kunnen we wel de vraag stellen of iedere provider zijn eigen kleine distributie bouwt bij de stad of ook hier een consolidatieslag zal plaatsvinden waar verschillende providers gaan samenwerken.” Mattijs Smits: “Onderschat niet in welke mate systeemleveranciers al zijn ingespeeld op e-commerce- en single-pick-oplossingen. De technologie kan eigenlijk al veel meer aan. De sorter gaat niet het kritieke punt zijn.” Volgens Christiaan Dorval gaat de sorter er op den duur zelfs uit omwille van ruimtebesparing in de verzendingszone. De nieuwe trend is just-in-time vanuit de opslag geconsolideerd en in sequentie de busjes beladen, afgestemd op de route.” Jack Kuypers: “Dat kan gigantische kostenbesparingen opleveren.” 

Wanhopig op zoek

De grootste uitdaging in logistiek vastgoed vormt het gebrek aan beschikbare gronden, zeker in of rond de stad, zegt Kim Cornille. Ook Addy Rijkens kan dat bevestigen: “Eigenlijk alle grote vervoerders in België zijn wanhopig op zoek naar goede logistieke locaties.” Volgens Jorn Bruyninckx zal regulering van de overheden hierin een belangrijke rol gaan spelen in de toekomst. “Verschillende steden worstelen reeds met het vraagstuk hoe de toenemende verkeersdrukte in de toekomst te gaan inperken.” Harry Luijk heeft wel een oplossing: “Maak gebruik van bestaande gebouwen. Gemiddeld staat er 20% leeg. Rijksadviseurs willen de wildgroei van distributiecentra op groene grond terecht de kop indrukken. Willen we dat onze volgende generaties nog kunnen genieten van een groene omgeving, dan moeten we niet alleen efficiënter leren omgaan met logistieke ruimte die er nu al beschikbaar is, maar ook met de transportkilometers die we afleggen.” Addy Rijkens: “Zoals aan het begin van deze discussie al werd aangehaald, de marges zijn heel dun. De logistieke efficiency wordt behaald door het unieke concept. Dat past vaak niet in een bestaand gebouw. Bovendien hebben we in België ook nog te maken met verschillende gemeentes, steden en gewesten die niet op één lijn liggen qua wet- en regelgeving. Niet heel vreemd dat stadsdistributie in België niet goed van de grond komt.” Die regelgeving vormt ook de bottleneck voor de uitbreiding van logistiek vastgoed in en rond de stad, weet Jorn Bruyninckx. “Industrie is paars ingekleurd, residentieel heeft ook een eigen kleur, maar voor een logistieke cityhub is er nog geen kleur. Het zou de ontwikkeling van stadsdistributie erg vooruit helpen indien bijvoorbeeld in de uitvoeringsplannen van de steden specifieke voorzieningen en locaties worden opgenomen.” Bernard Schreiner ziet mogelijkheden om de stadsdistributie vanuit de winkels te gaan verzorgen door een nieuwe generatie bezorgers van bijvoorbeeld Uber of Deliveroo op momenten dat zij vrij zijn. Of wat te denken van Amazon Flex die zzp’ers inzet om last mile shipments te bezorgen? Dat is onder andere in Barcelona al een tijdje actief en ‘waait’ straks wellicht ook over naar onze contreien.” Nick Neesen: “Ook in China gebeurt dat al. Zo werkt Starbucks samen met een logistiek dienstverlener die koffie levert op kantoor binnen de 5 minuten.”

De kunst is volgens Addy Rijkens om in de binnenstad zoveel mogelijk logistieke stromen te combineren. “Daarop zouden alle grote organisaties in de stad zich moeten aansluiten, zoals ziekenhuizen, universiteiten, enz. Het combineren van vervoersstromen, zowel heen al terug, maakt het uiteindelijk rendabel en draaglijker voor de stad.” Jorn Bruyninckx: “Het ontwikkelen van logistieke centra in stedelijk gebied is verre van evident. Gezien de beschikbare ruimte schaars is, is het aantal belanghebbenden een pak hoger, wat zorgt voor langere en complexere ontwikkelingstrajecten.” Bernard Schreiner: “Er zijn veel verschillende mensen en net zoveel verschillende behoeftes. Probeer er slim op in te spelen door intelligent gebruik van informatie.”